Geraniaceae is een familie van bloeiende planten, namelijk de Ooievaarsbekfamilie. Deze familie bestaat (voornamelijk) uit de volgende geslachten: Geranium, Pelargonium, Erodium, Monsonia en Sarcocaulon. Met de aantekening dat Sarcocaulon een synoniem is voor Monsonia. Ooit behoorden ook kleine families als Ledocarpaceae en Vivianiaceae tot Geraniaceae, maar werden later afgesplitst.

Volgens Royal Botanic Gardens, Kew (ook: Kew Gardens) bestaat de familie uit 7 tot 10 geslachten en circa 800 soorten, als volgt onderverdeeld:
Geranium 430 soorten, Pelargonium 280 en Erodium 80.

De planten zijn kruiden of kruidachtigen uit (warm-)gematigde streken van de hele wereld, vooral uit Zuid-Afrika. De stengels zijn vaak geleed en de bladeren kunnen tegenoverstaand, gelobd, verspreid of gedeeld zijn. De bloemen zijn 4- of 5-tallig, met vrije kroonbladen en vergroeide vruchtbladen. De vrucht is gesnaveld en eenmaal rijp valt deze in deelvruchten uiteen. Een ander vaak voorkomend kenmerk van de plant zijn de klierharen met aromatische oliën.

De twee in Nederland in het wild aanwezige geslachten zijn Erodium (reigersbek) en Geranium (ooievaarsbek).

Geraadpleegde bronnen
Hortus botanicus Leiden, 2008
Geraniumboekje NPGV, 2012
Royal Botanic Gardens, Kew

---

De geslachten in vogelvlucht

Erodium

Erodium of Reigersbek, een min of meer winterharde rotstuinplant. De meeste hebben geveerde bladeren, maar er zijn ook rondbladige, deze zijn minder winterhard. Erodium wil in de winter droge voeten hebben. De bloemen hebben 5 bloemblaadjes, waarvan de bovenste 2 gemerkt zijn, maar bij sommige soorten zijn de bloemblaadjes gelijk van kleur, zonder merk.
De zaaddozen hebben de vorm van een vogelsnavel, er zitten 5 zaden in, elk in een doosje aan een fijngedraaide kurkentrekker.

 

 

 

 

Geranium

Geranium of Ooievaarsbek is de tuingeranium, waarvan de meeste winterhard zijn.
De bladeren hebben vrijwel altijd 5 lobben, de bloemen hebben altijd 5 bloemblaadjes (behalve bij de dubbelbloemige) van dezelfde vorm en kleur.
De zaaddozen hebben de vorm van een vogelsnavel, waarin 5 zaden zitten, elk in een doosje aan een eenvoudige kurkentrekker.

 

 

 

 

Monsonia

Monsonia, een niet winterharde kruidachtige plant die in woestijnachtige gebieden groeit en sommige soorten komen voor in grasland en met struiken begroeid gebied. De meeste komen van Zuid-Afrika, maar ze groeien ook in het Midden-Oosten. Ze hebben bloemen met vijf gelijkvormige bloemblaadjes en vormen grote zaaddozen in de vorm van een vogelsnavel. De bladeren zijn vaak ingesneden en sommige kunnen hun bladeren opvouwen om de ergste hitte op de middag door te komen.
De bloemen staan in groepen op vaak éénjarige stelen. Monsonia emarginata is goed te houden bij ons en vormt veel zaden.

 

 

 

 

 

 

 

Pelargonium

Pelargonium is de plant van de Geraniummarkten, die door iedereen geranium genoemd wordt. Ze zijn niet winterhard. De meeste komen uit Zuid-Afrika en zijn gekruist om grote bloemtrossen te krijgen. De originele soorten, de species, hebben ook 5-lobbige bladeren en bloemen met 5 bloemblaadjes, vaak van dezelfde kleur, maar soms zijn twee van de vijf bloemblaadjes anders van kleur. De bloemblaadjes zijn ook niet altijd even groot. Er zijn ook geveerdbladige pelargoniums en ook succulente planten. De zaaddozen hebben de vorm van een vogelsnavel, waar 5 zaden in zitten, elk in een doosje aan een kurkentrekker met veren.

 

 

 

 

 

Sarcocaulon

Sarcocaulon, een niet winterharde succulente plant met stekels die voorkomt in het zuidelijk deel van Afrika. De bloemen staan apart op overblijvende succulente takjes.
In de winter verdwijnt alle blad en staat de plant er voor dood bij. In het voorjaar verschijnen blaadjes en bloemen. Sarcocaulon vanderietiae is goed te kweken uit zaad en kan dan jarenlang gehouden worden. Het is moeilijk er rijpe zaden aan te krijgen.

De naam Sarcocaulon is een synoniem van Monsonia en werd gebruikt voor de succulent gesteelde species van Monsonia die in The Bushman Candles beschreven zijn.
De andere species van Monsonia zijn halfhoutige kruidachtigen die vaak éénjarig zijn.

 

Met toestemming van de uitgever overgenomen uit:
Geraniumboekje, 2012
ISBN 978-90-818642-0-6
Uitgegeven door Rein ten Klooster
voor de Nederlandse Pelargonium & Geranium Vereniging

copyrighted – fotograaf: Rein ten Klooster, tenzij anders vermeld